ميرزا مهدي اصفهاني - آثار

ميرزا مهدي اصفهاني - ۱۳۰۳ق - ۱۳۶۵ق

ميرزاي اصفهاني، نوشته‌هاي بسياري داشته و مطالب بسياري نوشته است، چه آنها كه تقريرات درس‌ها و افادات استادان بزرگ بوده، و چه آنها كه نظرات و افادات و تحقيقات خود ايشان است. برخي از شاگردان ميرزا كتاب‌هايي چند، از آثار قلمي وي نام برده‌اند. ليكن مايه تأسّف است كه اين آثار يا اصلاً به چاپ نرسيده، يا به صورت غير‌علمي و به دور از موازين چاپ تحقيقي انتشار يافته است

بخش ديگري از آثار مكتوب، تقريرات دروس ايشان است. اين تقريرات شامل مباحثي مهم در اصول فقه، اصول عقايد (معارف) و قرآن‌شناسي است (قرآن‌شناسي بي‌سابقه و ابتكاري، ملّهم از علم وُحياني و تعاليم معصوم «ع» و بويژه طرح موضوع بسيار مهم شناخت «قطب‌القرآن» و وجه «اعجاز قرآن»

از تقريرات ياد شده، نسخه‌هايي متعدد وجود دارد، ليكن بهترين نسخه و معتبرترين، همان مجموعه‌اي است كه به وسيله يكي از اعاظم افاضل شاگردان ايشان، در جلسات درس ... خلاصه‌برداري شده، در همان ايام بازنويسي گشته، و جهت ملاحظه و تصحيح و تنقيح به حضور حضرت ميرزا تقديم شده است؛ و ايشان آنها را خوانده‌اند، در موارد لازم به خط خود تصحيح كرده‌اند و «هر جا ضرورتي پيش آمده، متن را با جايگزين كردن عبارات و الفاظ مناسب كتاب و سنّت –در حاشيه– تغيير داده‌اند»

اين تقريرات، شامل «علم اصول» (مباحث الفاظ، اصول عمليّة) است، و «مباني معارف» - توحيد، نبوّت، عدل، خلقت و كيفيّت آن، جبر و اختيار، اراده و مشيّت، علم بلا‌معلوم، بدا، وجه «اعجاز قرآن»‌ و معرفت «قطب‌القرآن»

يكي از افادات بسيار ارزنده و تعاليم بسيار سازنده ميرزاي اصفهاني، بياني است كه ايشان درباره «نماز» و شناساندن اهميّت و حقيقت آن دارد،‌ و اينكه نتيجه بزرگي كه از نماز حاصل مي‌شود –و بايد كوشيد تا حاصل شود– چيست و چگونه است؛

رساله گرانقدر ميرزاي اصفهاني، به نام «غايهةُ المُني و معراجُ القُربِ و اللّقا»، درباره معرفي نمازِ معراج است. اين رساله نيز نيازمند چاپي است تحقيقي و مُنُقّح


برگرفته از: محمدرضا حكيمي. مكتب تفكيك. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامي. چاپ سوم. 1377